ปลาอะโรวาน่า หรือปลามังกร (AROWANA)
เป็นปลาที่มีผู้คนส่วนใหญ่นิยมเลี้ยงและมีราคาแพง ปลาอะโรวาน่านี้มีถิ่นกำเนิดอยู่ในเขตร้อน เช่น ลุ่มน้ำอะเมซอน แอฟริกา หรือในเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ อย่างประเทศไทย อินโดนีเซีย เป็นต้น ปลาอะโรวาน่าจะมีโครงสร้างของหลอดอาหารขนาดใหญ่ และมีกระดูกที่ลิ้น มีเกล็ดขนาดใหญ่ ซึ่งเป็นปลาโบราณที่ยังหลงเหลือจากยุคหิน ปัจจุบันนี้มีการนำปลาอะโรวาน่ามาขยายพันธุ์อย่างกว้างขวาง
สำหรับพันธุ์ที่พบในประเทศไทยนั้นมีลำตัวสั้น ไม่เรียวยาวเหมือนกับอะโรวาน่าที่พบในลุ่มน้ำอะเมซอน ซึ่งการมีลักษณะแตกต่างเช่นนี้อาจเป็นเพราะสภาพแวดล้อมที่แตกต่างกัน ปลาอะโรวาน่ามีหลายชนิดด้วยกัน ซึ่งแต่ละชนิดจะแบ่ง
ตามสีของเกล็ด ซึ่งจะกล่าวดังต่อไปนี้
1. ปลา อะโรวาน่าสีเงินหรือสีขาว (SILVER AROWANA)
มีขนาดลำตัวเฉลี่ยประมาณ 120 เซนติเมตร ช่วงลำตัวยาวเรียวและแบน มีพื้นลำตัวเป็นสีเงิน มีความแวววาวส่วนครีบสีน้ำเงินอมเทามีของครีบสีเหลือง ปากมีขนาดใหญ่และจะมีหนวด 2 เส้น อยู่ใต้ริมฝีปากล่าง รวมทั้งมีลิ้นอีกด้วย ข้อสังเกตเพศปลา ถ้าเป็นเพศผู้จะมีลำตัวยาวและเพรียว ครีบที่อกมีขนาดใหญ่
อะโรวาน่าสีเงินมีอุปนิสัยก้าวร้าว แต่ไม่ถึงกับดุร้ายมากนักและโปรดปรานที่จะว่ายน้ำอยู่ใกล้ระดับผิวน้ำ ด้วยอุปนิสัยที่ก้าวร้าวเป็นบางครั้ง ควรเลี้ยงในตู้ที่มีพื้นที่มาก ๆ และสามารถเลี้ยงได้รวมกันหลาย ๆ ตัว ตู้ที่ใช้เลี้ยงควรจะมี กระจกหนาเพราะปลาอะโรวาน่าจะแข็งแรงมาก และอาจจะชนตู้เมื่อหงุดหงิดหรือตกใจ ส่วนอาหารที่ใช้เลี้ยงนั้นก็ควรเป็น อาหารประเภท แมลงหรือเนื้อสัตว์ ถ้าจะแพร่พันธุ์อะโรวาน่าสีเงินนี้ควรทราบไว้ด้วยว่าปลาชนิดนี้วางไข่และฟักไข่ในปาก และวางไข่ครั้งละ 100-500 ฟอง โดยจะวางไข่เพียงปีละครั้งเท่านั้น
2. ปลาอะโรวาน่าสีทอง (GOLDEN AROWANA)
มีขนาดลำตัวเฉลี่ยประมาณ 90 เซนติเมตร มีลำตัวยาวเพรียวและแบนมาก ในส่วนท้องเป็นสันแหลม ลำตัวเป็นสีทอง เกล็ดมีขนาดใหญ่มาก ครีบและหางครีบหลัง มีสีน้ำเงินอมดำและมีสีทองแซมสีแดงเลือดหมู ปากมีขนาดใหญ่มาก มีหนวด 2 เส้นอยู่ริมฝีปากด้านล่าง มีลิ้น อะโรวาน่าสีทองนี้มักจะมีแผ่นหลังสีน้ำตาลอมเขียวจนดำ ปลาตัวผู้จะมีลำตัวเพรียวยาวและมีครีบอกใหญ่ปลายแหลมกว่าตัวเมีย
อะโรวาน่าสีทองมีนิสัยก้าวร้าว ชอบว่ายน้ำอยู่ใกล้ระดับผิวน้ำ ไม่ควรเลี้ยงรวมกับปลาชนิดอื่น แม้กระทั่งอะโรวาน่าด้วยกัน เพราะอะโรวาน่าสีทองจะกัดกันเองจนบาดเจ็บและถึงตายได้ ตู้ที่ใช้ควรมีขนาดกว้างใหญ่ กระจกหนาและควรมีฝาปิดปากตู้เพื่อป้องกันปลากระโดดออกจากตู้ อาหารที่โปรดปรานมากที่สุดคือแมลงและเนื้อสัตว์ อาหารสำเร็จรูปก็สามารถให้รับประทานได้ การแพร่พันธุ์นั้นเมื่ออะโรวาน่าวางไข่ พ่อแม่ปลาจะอมไข่และเลี้ยงลูกในปาก และใช้เวลาฟักเป็นตัว 3 วันออกลูกปีละครั้ง ครั้งละ 100-400 ฟอง
3. ปลาอะโรวาน่าสีดำ
มีขนาดลำตัวเฉลี่ยประมาณ 75 เซนติเมตร มีลำตัวยาวเพรียวและแบนมาก มีลำตัวในช่วงหางเรียวเล็ก ครีบและหางมีสีน้ำเงินถึงดำ ขอบครีบจะมีสีชมพูอมส้ม มีเกล็ดขนาดใหญ่ ปากมีขนาดใหญ่มาก มีลิ้นและมีหนวด 2 เส้นอยู่ใต้ริมฝี
ปากล่าง พื้นลำตัวมีสีเงินแวววาวมาก ในช่วงที่ปลายังมีขนาดเล็ก ลำตัวมีสีเหลืองสลับดำ ตัวผู้จะมีลำตัวเพรียวกว่าตัวเมียมากและครีบอกใหญ่กว่าตัวเมีย
อะโรวาน่าสีดำชอบว่ายอยู่ใกล้ผิวน้ำ และมีนิสัยก้าวร้าวดุร้ายเป็นบางขณะ ซึ่งควรเลี้ยงแยกเพียงลำพัง เพื่อป้องกันการทำอันตรายปลาชนิดเดียวกัน และไม่ควรเลี้ยงรวมกับปลาชนิดอื่นใดอีกด้วย ตู้ที่ใช้ควรมีพื้นที่มาก กระจกหนา และควรมีฝาปิดตู้ เพื่อกันปลากระโดดออกนอกตู้ อะโรวาน่าสีดำกินอาหารประเภทเนื้อสัตว์และแมลง การวางไข่ของปลาชนิดนี้จะวางไข่ประมาณครั้งละ 100-500 ฟองปีละครั้ง วางไข่และฟักไข่ในปาก
4. ปลาอะโรวาน่าสีเขียว (GREEN AROWANA)
มีขนาดลำตัวเฉลี่ยประมาณ 90 เซนติเมตร ช่วงลำตัวยาวเพรียวและแบนมาก พื้นลำตัวมีสีเงินเหลือบเทา-เขียว เกล็ดใหญ่ ครีบและหางมีสีเขียวปนน้ำเงินจนดำ ปากมีขนาดใหญ่ภายในปากมีฟันซี่เล็ก ๆ มีลิ้น และมีหนวด 2 เส้น ที่ใต้ริมฝีปากล่าง ตอนเป็นลูกปลาจะมีครีบและหางเป็นสีเหลืองอ่อน ปลาตัวผู้จะมีลำตัวยาวและเพรียว อีกทั้งครีบอกมีขนาดใหญ่กว่าตัวเมีย
อะโรวาน่าสีเขียวชอบว่ายน้ำอยู่ใกล้ระดับผิวน้ำ มีนิสัยดุร้ายก้าวร้าว ไม่ควรเลี้ยงร่วมกับปลาชนิดอื่น หรืออะโรวาน่าด้วยกัน เพราะมีนิสัยจะทำร้ายกันอยู่เสมอ ๆ ควรใช้ตู้ที่มีขนาดใหญ่ กระจกหนา ควรมีฝาปิดให้มิดชิดกันปลากระโดดออก
นอกตู้ปลาชนิดนี้จะกินปลาที่เล็กกว่าเป็นอาหาร เมื่อถึงฤดูการวางไข่จะวางไข่ตามพื้น มีจำนวนประมาณ 100-400 ฟอง
และพ่อแม่ปลาจะฟักและเลี้ยงลูกในปาก
5. ปลาอะโรวาน่าสีแดง (RED AROWANA)
มีขนาดลำตัวเฉลี่ยประมาณ 90 เซนติเมตร ลำตัวเพรียวยาวและแบนมาก พื้นลำตัวมีสีทองแซมด้วยสีส้มจนแดงเกล็ดมีขนาดใหญ่ ครีบและหางมีสีแดงสด ปากมีขนาดใหญ่ มีลิ้น และหนวด 2 เส้นอยู่ที่ริมฝีปากล่าง ตอนที่เป็นลูกปลาจะมีหางสีแดงส้ม ปลาตัวผู้มีลำตัวเพรียวยาวและมีครีบอกขนาดใหญ่ยาวแหลมกว่าตัวเมีย
อะโรวาน่าสีแดงชอบว่ายอยู่ใกล้ระดับผิวน้ำ มีนิสัยดุร้ายก้าวร้าว จึงไม่ควรเลี้ยงปลาชนิดนี้ร่วมกับปลาชนิดอื่น ๆ หรืออะโรวาน่าด้วยกันเอง ชอบกินปลาที่มีขนาดเล็กกว่าเป็นอาหาร ตู้ที่ใช้เลี้ยงควรมีเนื้อที่และแข็งแรงมาก อีกทั้งควรมีฝาปิดมิดชิด เพื่อกันปลากระโดดออกนอกตู้ ปลาชนิดนี้แพร่พันธุ์โดยการวางไข่ตามพื้น แต่ละครอกจะมีไข่ประมาณ 100-400 ฟอง พ่อแม่ปลาจะฟักไข่และเลี้ยงลูกในปาก ไข่จะฟักเป็นตัวใช้เวลาประมาณ 3 วัน
ดังที่ได้กล่าวถึงอะโรวาน่าทั้ง 5 ชนิดนั้น อายุเฉลี่ยของอะโรวาน่าทุก ๆ ชนิดจะมีอายุยืนพอสมควร อาจเลี้ยงได้มากกว่า 10 ปีก็ได้ ส่วนโรคที่เกิดกับอะโรวาน่านั้นก็คือ เชื้อราแบคทีเรีย และไวรัส การป้องกันโรคสำหรับปลาชนิดนี้ ก็คือการดูสภาพแวดล้อมของตู้ปลาที่ใช้เลี้ยงให้เหมาะสม อีกทั้งหาอาหารที่ดีมีคุณค่าให้อยู่เสมอ ๆ ควรเอาใจใส่ ดูแลอยู่ตลอด
อย่างไรก็ตามผู้ที่ต้องการผสมพันธุ์อะโรวาน่าเพื่อขยายพันธุ์ ควรพิจารณาหลักการที่จะทำให้ปลาอยู่รวมกันคือ
- ตู้ปลา ควรมีพื้นที่กว้างพอที่จะให้ปลาว่ายไปมาได้อย่างสะดวก
- มีอาหารที่พอเพียง และมีคุณค่าต่อปลา
- เลือกปลาให้มีขนาดเท่า ๆ กัน เพื่อป้องกันการทำร้ายปลาที่มีขนาดเล็กกว่า
- มีที่หลบภัยให้ปลาในขณะที่ตื่นตกใจด้วย
เป็นปลาที่มีผู้คนส่วนใหญ่นิยมเลี้ยงและมีราคาแพง ปลาอะโรวาน่านี้มีถิ่นกำเนิดอยู่ในเขตร้อน เช่น ลุ่มน้ำอะเมซอน แอฟริกา หรือในเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ อย่างประเทศไทย อินโดนีเซีย เป็นต้น ปลาอะโรวาน่าจะมีโครงสร้างของหลอดอาหารขนาดใหญ่ และมีกระดูกที่ลิ้น มีเกล็ดขนาดใหญ่ ซึ่งเป็นปลาโบราณที่ยังหลงเหลือจากยุคหิน ปัจจุบันนี้มีการนำปลาอะโรวาน่ามาขยายพันธุ์อย่างกว้างขวาง
สำหรับพันธุ์ที่พบในประเทศไทยนั้นมีลำตัวสั้น ไม่เรียวยาวเหมือนกับอะโรวาน่าที่พบในลุ่มน้ำอะเมซอน ซึ่งการมีลักษณะแตกต่างเช่นนี้อาจเป็นเพราะสภาพแวดล้อมที่แตกต่างกัน ปลาอะโรวาน่ามีหลายชนิดด้วยกัน ซึ่งแต่ละชนิดจะแบ่ง
ตามสีของเกล็ด ซึ่งจะกล่าวดังต่อไปนี้
1. ปลา อะโรวาน่าสีเงินหรือสีขาว (SILVER AROWANA)
มีขนาดลำตัวเฉลี่ยประมาณ 120 เซนติเมตร ช่วงลำตัวยาวเรียวและแบน มีพื้นลำตัวเป็นสีเงิน มีความแวววาวส่วนครีบสีน้ำเงินอมเทามีของครีบสีเหลือง ปากมีขนาดใหญ่และจะมีหนวด 2 เส้น อยู่ใต้ริมฝีปากล่าง รวมทั้งมีลิ้นอีกด้วย ข้อสังเกตเพศปลา ถ้าเป็นเพศผู้จะมีลำตัวยาวและเพรียว ครีบที่อกมีขนาดใหญ่
อะโรวาน่าสีเงินมีอุปนิสัยก้าวร้าว แต่ไม่ถึงกับดุร้ายมากนักและโปรดปรานที่จะว่ายน้ำอยู่ใกล้ระดับผิวน้ำ ด้วยอุปนิสัยที่ก้าวร้าวเป็นบางครั้ง ควรเลี้ยงในตู้ที่มีพื้นที่มาก ๆ และสามารถเลี้ยงได้รวมกันหลาย ๆ ตัว ตู้ที่ใช้เลี้ยงควรจะมี กระจกหนาเพราะปลาอะโรวาน่าจะแข็งแรงมาก และอาจจะชนตู้เมื่อหงุดหงิดหรือตกใจ ส่วนอาหารที่ใช้เลี้ยงนั้นก็ควรเป็น อาหารประเภท แมลงหรือเนื้อสัตว์ ถ้าจะแพร่พันธุ์อะโรวาน่าสีเงินนี้ควรทราบไว้ด้วยว่าปลาชนิดนี้วางไข่และฟักไข่ในปาก และวางไข่ครั้งละ 100-500 ฟอง โดยจะวางไข่เพียงปีละครั้งเท่านั้น
2. ปลาอะโรวาน่าสีทอง (GOLDEN AROWANA)
มีขนาดลำตัวเฉลี่ยประมาณ 90 เซนติเมตร มีลำตัวยาวเพรียวและแบนมาก ในส่วนท้องเป็นสันแหลม ลำตัวเป็นสีทอง เกล็ดมีขนาดใหญ่มาก ครีบและหางครีบหลัง มีสีน้ำเงินอมดำและมีสีทองแซมสีแดงเลือดหมู ปากมีขนาดใหญ่มาก มีหนวด 2 เส้นอยู่ริมฝีปากด้านล่าง มีลิ้น อะโรวาน่าสีทองนี้มักจะมีแผ่นหลังสีน้ำตาลอมเขียวจนดำ ปลาตัวผู้จะมีลำตัวเพรียวยาวและมีครีบอกใหญ่ปลายแหลมกว่าตัวเมีย
อะโรวาน่าสีทองมีนิสัยก้าวร้าว ชอบว่ายน้ำอยู่ใกล้ระดับผิวน้ำ ไม่ควรเลี้ยงรวมกับปลาชนิดอื่น แม้กระทั่งอะโรวาน่าด้วยกัน เพราะอะโรวาน่าสีทองจะกัดกันเองจนบาดเจ็บและถึงตายได้ ตู้ที่ใช้ควรมีขนาดกว้างใหญ่ กระจกหนาและควรมีฝาปิดปากตู้เพื่อป้องกันปลากระโดดออกจากตู้ อาหารที่โปรดปรานมากที่สุดคือแมลงและเนื้อสัตว์ อาหารสำเร็จรูปก็สามารถให้รับประทานได้ การแพร่พันธุ์นั้นเมื่ออะโรวาน่าวางไข่ พ่อแม่ปลาจะอมไข่และเลี้ยงลูกในปาก และใช้เวลาฟักเป็นตัว 3 วันออกลูกปีละครั้ง ครั้งละ 100-400 ฟอง
3. ปลาอะโรวาน่าสีดำ
มีขนาดลำตัวเฉลี่ยประมาณ 75 เซนติเมตร มีลำตัวยาวเพรียวและแบนมาก มีลำตัวในช่วงหางเรียวเล็ก ครีบและหางมีสีน้ำเงินถึงดำ ขอบครีบจะมีสีชมพูอมส้ม มีเกล็ดขนาดใหญ่ ปากมีขนาดใหญ่มาก มีลิ้นและมีหนวด 2 เส้นอยู่ใต้ริมฝี
ปากล่าง พื้นลำตัวมีสีเงินแวววาวมาก ในช่วงที่ปลายังมีขนาดเล็ก ลำตัวมีสีเหลืองสลับดำ ตัวผู้จะมีลำตัวเพรียวกว่าตัวเมียมากและครีบอกใหญ่กว่าตัวเมีย
อะโรวาน่าสีดำชอบว่ายอยู่ใกล้ผิวน้ำ และมีนิสัยก้าวร้าวดุร้ายเป็นบางขณะ ซึ่งควรเลี้ยงแยกเพียงลำพัง เพื่อป้องกันการทำอันตรายปลาชนิดเดียวกัน และไม่ควรเลี้ยงรวมกับปลาชนิดอื่นใดอีกด้วย ตู้ที่ใช้ควรมีพื้นที่มาก กระจกหนา และควรมีฝาปิดตู้ เพื่อกันปลากระโดดออกนอกตู้ อะโรวาน่าสีดำกินอาหารประเภทเนื้อสัตว์และแมลง การวางไข่ของปลาชนิดนี้จะวางไข่ประมาณครั้งละ 100-500 ฟองปีละครั้ง วางไข่และฟักไข่ในปาก
4. ปลาอะโรวาน่าสีเขียว (GREEN AROWANA)
มีขนาดลำตัวเฉลี่ยประมาณ 90 เซนติเมตร ช่วงลำตัวยาวเพรียวและแบนมาก พื้นลำตัวมีสีเงินเหลือบเทา-เขียว เกล็ดใหญ่ ครีบและหางมีสีเขียวปนน้ำเงินจนดำ ปากมีขนาดใหญ่ภายในปากมีฟันซี่เล็ก ๆ มีลิ้น และมีหนวด 2 เส้น ที่ใต้ริมฝีปากล่าง ตอนเป็นลูกปลาจะมีครีบและหางเป็นสีเหลืองอ่อน ปลาตัวผู้จะมีลำตัวยาวและเพรียว อีกทั้งครีบอกมีขนาดใหญ่กว่าตัวเมีย
อะโรวาน่าสีเขียวชอบว่ายน้ำอยู่ใกล้ระดับผิวน้ำ มีนิสัยดุร้ายก้าวร้าว ไม่ควรเลี้ยงร่วมกับปลาชนิดอื่น หรืออะโรวาน่าด้วยกัน เพราะมีนิสัยจะทำร้ายกันอยู่เสมอ ๆ ควรใช้ตู้ที่มีขนาดใหญ่ กระจกหนา ควรมีฝาปิดให้มิดชิดกันปลากระโดดออก
นอกตู้ปลาชนิดนี้จะกินปลาที่เล็กกว่าเป็นอาหาร เมื่อถึงฤดูการวางไข่จะวางไข่ตามพื้น มีจำนวนประมาณ 100-400 ฟอง
และพ่อแม่ปลาจะฟักและเลี้ยงลูกในปาก
5. ปลาอะโรวาน่าสีแดง (RED AROWANA)
มีขนาดลำตัวเฉลี่ยประมาณ 90 เซนติเมตร ลำตัวเพรียวยาวและแบนมาก พื้นลำตัวมีสีทองแซมด้วยสีส้มจนแดงเกล็ดมีขนาดใหญ่ ครีบและหางมีสีแดงสด ปากมีขนาดใหญ่ มีลิ้น และหนวด 2 เส้นอยู่ที่ริมฝีปากล่าง ตอนที่เป็นลูกปลาจะมีหางสีแดงส้ม ปลาตัวผู้มีลำตัวเพรียวยาวและมีครีบอกขนาดใหญ่ยาวแหลมกว่าตัวเมีย
อะโรวาน่าสีแดงชอบว่ายอยู่ใกล้ระดับผิวน้ำ มีนิสัยดุร้ายก้าวร้าว จึงไม่ควรเลี้ยงปลาชนิดนี้ร่วมกับปลาชนิดอื่น ๆ หรืออะโรวาน่าด้วยกันเอง ชอบกินปลาที่มีขนาดเล็กกว่าเป็นอาหาร ตู้ที่ใช้เลี้ยงควรมีเนื้อที่และแข็งแรงมาก อีกทั้งควรมีฝาปิดมิดชิด เพื่อกันปลากระโดดออกนอกตู้ ปลาชนิดนี้แพร่พันธุ์โดยการวางไข่ตามพื้น แต่ละครอกจะมีไข่ประมาณ 100-400 ฟอง พ่อแม่ปลาจะฟักไข่และเลี้ยงลูกในปาก ไข่จะฟักเป็นตัวใช้เวลาประมาณ 3 วัน
ดังที่ได้กล่าวถึงอะโรวาน่าทั้ง 5 ชนิดนั้น อายุเฉลี่ยของอะโรวาน่าทุก ๆ ชนิดจะมีอายุยืนพอสมควร อาจเลี้ยงได้มากกว่า 10 ปีก็ได้ ส่วนโรคที่เกิดกับอะโรวาน่านั้นก็คือ เชื้อราแบคทีเรีย และไวรัส การป้องกันโรคสำหรับปลาชนิดนี้ ก็คือการดูสภาพแวดล้อมของตู้ปลาที่ใช้เลี้ยงให้เหมาะสม อีกทั้งหาอาหารที่ดีมีคุณค่าให้อยู่เสมอ ๆ ควรเอาใจใส่ ดูแลอยู่ตลอด
อย่างไรก็ตามผู้ที่ต้องการผสมพันธุ์อะโรวาน่าเพื่อขยายพันธุ์ ควรพิจารณาหลักการที่จะทำให้ปลาอยู่รวมกันคือ
- ตู้ปลา ควรมีพื้นที่กว้างพอที่จะให้ปลาว่ายไปมาได้อย่างสะดวก
- มีอาหารที่พอเพียง และมีคุณค่าต่อปลา
- เลือกปลาให้มีขนาดเท่า ๆ กัน เพื่อป้องกันการทำร้ายปลาที่มีขนาดเล็กกว่า
- มีที่หลบภัยให้ปลาในขณะที่ตื่นตกใจด้วย